Po zmianie przepisów Ustawy o transporcie kolejowym Prezes UTK ma obowiązek odstąpić od nałożenia kary, jeśli przedsiębiorca niezwłocznie usunął skutki naruszenia przepisów. W jednym z wyroków Sąd Apelacyjny wyjaśnił, co należy rozumieć przez usunięcie skutków naruszenia.
Stan faktyczny
Prezes Urzędu Transportu Kolejowego (dalej: „Prezes UTK”) nałożył na Spółkę karę pieniężną za prowadzenie działalności bez świadectwa bezpieczeństwa w latach 2007-2013. Spółka nie wywiązała się z obowiązku określonego w Ustawie o transporcie kolejowym, ponieważ użytkowała bocznicę kolejową bez świadectwa bezpieczeństwa użytkownika bocznicy kolejowej.
Od powyższej decyzji Spółka złożyła odwołanie do Sądu Okręgowego. W uzasadnieniu odwołania Spółka wskazała, że nie mogła uzyskać wymaganego świadectwa bezpieczeństwa użytkownika bocznicy kolejowej z przyczyn niezależnych od siebie, a ponadto nałożona kara jest niewspółmierna do możliwości finansowych Spółki.
Sąd Okręgowy wydał wyrok, w którym uznał, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie. Spółka wniosła apelację od tego wyroku.
Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku wydanego w sprawie wyjaśnił prawidłowe rozumienie przepisu, który dotyczy odstąpienia przez Prezesa UTK od nałożenia kary na przedsiębiorcę działającego na rynku kolejowym (art. 66 ust. 2a Ustawy o transporcie kolejowym, w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją z dnia 16 listopada 2016 r.).
Przepis ten ma istotne znaczenie dla przedsiębiorstw kolejowych, dlatego poniżej przedstawiamy stanowisko Sądu Apelacyjnego w tym zakresie.
Kiedy zachodzą przesłanki do odstąpienia od wymierzenia kary
Sąd Apelacyjny przy okazji weryfikacji wyroku Sądu Okręgowego wypowiedział się na temat tego, jak należy rozumieć zwrot „usunięcie skutków naruszenia”, o którym mowa w omawianym przepisie.
Strony postępowania zaprezentowały bowiem dwa sprzeczne ze sobą rozumienia tego pojęcia.
Zgodnie z pierwszym stanowiskiem, w sprawie nie było podstaw do odstąpienia od kary pieniężnej, skoro prowadzenie przez powoda działalności bez świadectwa bezpieczeństwa nie niosło ze sobą skutku, który można byłoby usunąć – użytkowanie bocznicy bez świadectwa bezpieczeństwa nie ma skutku, ponieważ samo w sobie nie prowadzi do wyrządzenia konkretnej szkody podmiotom trzecim. Skoro skutku nie ma, nie da się go usunąć.
Zgodnie z drugim stanowiskiem, omawiany przepis nie uzależnia możliwości odstąpienia od nałożenia kary od tego, czy w sprawie wystąpił skutek polegający na wyrządzeniu konkretnej szkody podmiotom trzecim. Przez usuniecie skutków należy bowiem rozumieć po prostu usunięcie nieprawidłowości, które stały się podstawą nałożenia kary.
Sąd Apelacyjny przychylił się do drugiego poglądu.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego, jeżeli przedsiębiorca, z uwagi na nałożoną decyzję, podejmuje działania zmierzające do usunięcia nieprawidłowości, to tym samym zmierza do usunięcia skutków naruszenia, o których mowa w omawianym przepisie. Tym samym „usunięcie skutków naruszenia”, o których mowa w art. 66 ust. 2a Ustawy o transporcie kolejowym, musi być, zdaniem Sądu Apelacyjnego, rozumiane jako wyeliminowanie przyczyny takiego stanu rzeczy, czyli np. w sprawie, w której zapadł wyrok – zaprzestanie użytkowania bocznicy kolejowej bez właściwego świadectwa, co doprowadzi do usunięcia na przyszłość skutku w postaci narażenia bezpieczeństwa ruchu kolejowego.
Tym samym Spółka była w stanie usunąć skutki naruszenia w rozumieniu powołanego przepisu.
Historia redakcyjna przepisu
Omawiany przepis został dodany został ustawą z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz niektórych innych ustaw: „Prezes UTK może odstąpić od nałożenia kary, o której mowa w ust. 2, jeżeli skutki naruszenia przez przedsiębiorcę przepisu ust. 1 zostały przez niego usunięte w terminie określonym w decyzji wydanej na podstawie art. 13 ust. 6.”.
Następnie przepis został zmieniony ustawą z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz niektórych innych ustaw i otrzymał brzmienie: „Prezes UTK odstępuje od nałożenia kary, o której mowa w ust. 2, jeżeli skutki naruszenia przez przedsiębiorcę przepisu ust. 1 zostały przez niego usunięte niezwłocznie.”
Zmiany można zobrazować w następujący sposób: „Prezes UTK może odstąpić ODSTĘPUJE od nałożenia kary, o której mowa w ust. 2, jeżeli skutki naruszenia przez przedsiębiorcę przepisu ust. 1 zostały przez niego usunięte w terminie określonym w decyzji wydanej na podstawie art. 13 ust. 6. NIEZWŁOCZNIE.”
Na marginesie wskazujemy, że przepis z art. 13 ust. 6 po nowelizacji z dnia 16 listopada 2016 r. zachował identyczną treść, jednak został przeniesiony do art. 13b ust. 1 Ustawy o transporcie kolejowym.
Tym samym:
a) prawo Prezesa UTK do odstąpienia od wymierzenia kary stało się obowiązkiem, przy spełnieniu warunków wymienionych w tym przepisie;
b) zmieniono termin na usunięcie skutków naruszenia, którego zachowanie skutkuje odstąpieniem od nałożenia kary – aktualnie termin ten określony został jako „niezwłocznie” (nie wskazano jednak niestety, od kiedy liczyć termin „niezwłocznie”, co z pewnością wywoła kolejne wątpliwości interpretacyjne na gruncie tego przepisu).
Komentowane orzeczenie Sądu Apelacyjnego dostępne jest tu:
http://orzeczenia.waw.sa.gov.pl/content/$N/154500000003003_VI_ACa_001818_2015_Uz_2017-02-07_002