Interesującą grupą regulacji, które uwzględniały trudne warunki i szczególne znaczenie pracy na kolei, były (nadal obowiązujące) przepisy dotyczące tzw. emerytur kolejowych. Przypominamy kilka wybranych zasad dotyczących tych emerytur.
Kwestię emerytur kolejowych regulują przede wszystkim przepisy art. 40-45 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Zgodnie z tymi przepisami, emerytury kolejowe przysługują pracownikom kolejowym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. (oraz po spełnieniu dodatkowych warunków, w latach 1949-1968), którzy osiągnęli wiek emerytalny – dla kobiet 55 lat, dla mężczyzn 60 lat i przez co najmniej 15 lat byli zatrudnieni na kolei (oraz udowodnili okres składkowy i nieskładkowy – 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny).
Pracownikami kolejowymi w rozumieniu ustawy są osoby pracujące w „jednostkach organizacyjnych przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe, z wyłączeniem biur projektów kolejowych” oraz „innych jednostkach (komórkach) organizacyjnych, których pracownicy byli objęci dotychczasowymi przepisami o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin”.
Dodatkowo pracownikami kolejowymi są osoby pracujące w podmiotach wydzielonych z przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” w okresie od 1 września 1999 r. do dnia wpisu spółki PKP S.A. do rejestru, pracownicy zatrudnieni w PKP S.A. oraz w podmiotach wydzielonych następnie z tej spółki.
Co istotne, ustawa przewiduje, iż każdy pełny rok zatrudnienia na kolei na parowym, spalinowym lub elektrycznym pojeździe trakcyjnym, w drużynach konduktorskich oraz na stanowiskach manewrowych lub ustawiaczy liczy się jako 14 miesięcy zatrudnienia na kolei (art. 43 ust. 2 Ustawy).
Za okresy równorzędne z zatrudnieniem na kolei Ustawa uznaje między innymi okres zatrudnienia, nie dłuższego niż 5 lat licząc od ustania zatrudnienia na kolei, jeżeli zatrudnienie na kolei ustało wskutek przejścia za zgodą kolejowej jednostki organizacyjnej do zatrudnienia w „resorcie komunikacji” niebędącego zatrudnieniem na kolei, przejścia z zatrudnienia na kolei do zatrudnienia w urzędach naczelnych i centralnych organów administracji państwowej, przejścia za zgodą kolejowej jednostki organizacyjnej do zatrudnienia na „kolejach użytku niepublicznego”, przejścia za zgodą kolejowej jednostki organizacyjnej do zatrudnienia w innych resortach w celu zorganizowania lub budowy transportu kolejowego.
Za okres zaliczany do okresów zatrudnienia na kolei ustawa zalicza m.in. przerwę w zatrudnieniu w czasie II wojny światowej oraz okres pobierania stypendium sportowego z tytułu wyczynowego uprawiania sportu, wypłacanego przez „kolejowy klub sportowy”, jeżeli osoba pobierająca stypendium przed okresem jego pobierania była zatrudniona na kolei.
Treść Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dostępna jest tu: