Sąd Najwyższy w wyroku z sierpnia 2023 r. odniósł się do kwestii dopuszczalności nałożenia na przewoźnika kolejowego kary pieniężnej za użytkowanie bocznicy kolejowej bez świadectwa bezpieczeństwa przez około 6 lat (w latach 2007-2013).
Stan faktyczny
Przewoźnik kolejowy był użytkownikiem bocznicy kolejowej, jednakże użytkował ją bez świadectwa bezpieczeństwa przez około 6 lat (w okresie od 2 listopada 2007 r. do 15 grudnia 2013 r.).
Przewoźnik kolejowy w tym czasie dysponował jednak certyfikatem bezpieczeństwa dla przewoźnika kolejowego (część A – wydanym 9 kwietnia 2009 r., przedłużonym z 9 kwietnia 2014 r., zmienionym 21 stycznia 2016 r. oraz certyfikatem bezpieczeństwa dla przewoźnika kolejowego część B – wydanym 9 lutego 2010 r., zaktualizowanym 28 maja 2014 r. i przedłużonym z 25 sierpnia 2014 r.).
Dopiero w dniu 16.12.2013 r. przewoźnik kolejowy uzyskał świadectwo bezpieczeństwa dla ww. bocznicy kolejowej.
W związku z powyższym Prezes UTK zawiadomił o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie nałożenia kary pieniężnej.
Decyzją, po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie nałożenia kary pieniężnej za eksploatację bocznicy kolejowej bez dokumentu uprawniającego, tj. świadectwa bezpieczeństwa użytkownika bocznicy kolejowej, Prezes UTK nałożył na przewoźnika karę pieniężną za prowadzenie w okresie od 2 listopada 2007 r. do 15 grudnia 2013 r. działalności bez wymaganego dokumentu.
Od decyzji wniesiono odwołanie, a na skutek dalszych działań odwoławczych sprawę rozstrzygał Sąd Najwyższy.
Zarzuty przewoźnika kolejowego dot. braku konieczności posiadania świadectwa bezpieczeństwa dla bocznicy
Przewoźnik kolejowy prezentował w sprawie stanowisko, iż dysponując ważnym certyfikatem bezpieczeństwa, jednocześnie użytkując bocznicę kolejową, nie był on zobowiązany w świetle obowiązujących wówczas przepisów do uzyskania odrębnego świadectwa bezpieczeństwa dla tej bocznicy.
Do zarzutu tego odniósł się szeroko Sąd Najwyższy.
Stanowisko Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy nie zgodził się z ww. stanowiskiem przewoźnika kolejowego.
W ocenie Sądu Najwyższego przewoźnik kolejowy zobowiązany był w spornym okresie posiadać oprócz certyfikatu bezpieczeństwa także świadectwo bezpieczeństwa. Konsekwentnie zatem, ustalenie niezrealizowania tego obowiązku powinno skutkować nałożeniem na niego przez Prezesa UTK kary pieniężnej.
Jak wyjaśnił przy tym Sąd Najwyższy: „Zgodnie z treścią przepisów obowiązujących w okresie, za jaki została wymierzona przez Prezesa UTK kara pieniężna, ( … ) zakres przedmiotowy uprawnień związanych z posiadaniem świadectwa bezpieczeństwa różni się od prerogatyw wynikających z certyfikatu bezpieczeństwa. Co więcej, brak jest również podmiotowej tożsamości pomiędzy przewoźnikiem kolejowym i użytkownikiem bocznic kolejowych. Specyfika prowadzonych przez nich rodzajów działalności powoduje, że nie pokrywają się one ze sobą. Przewoźnik kolejowy nie stanowi również kategorii szerszej wobec użytkownika bocznic kolejowych. Porównanie powołanych wyżej przepisów świadczy w szczególności o tym, że uprawnienia wynikające z posiadania statusu przewoźnika kolejowego nie obejmują wszystkich uprawnień wymaganych dla eksploatacji bocznic kolejowych przez ich użytkowników. Prowadzi to do konieczności spełnienia przez użytkowników bocznic dodatkowych wymogów prawnych, które nie dotyczą podmiotów wykonujących jedynie przewozy kolejowe lub świadczących usługę trakcyjną. Dla zapewnienia bezpieczeństwa określonych zasobów infrastruktury kolejowej nałożono na każdy z tych podmiotów obowiązki uzyskania odpowiedniego dokumentu poświadczającego bezpieczeństwo odpowiadającego im zakresu prowadzonej działalności. Nie stoi to oczywiście na przeszkodzie temu, aby ten sam podmiot był jednocześnie przewoźnikiem kolejowym i użytkownikiem bocznicy kolejowej. Jednakże w takiej sytuacji podmiot musi spełnić zarówno wszystkie wymogi prawne przewidziane dla prowadzenia działalności przez przewoźnika kolejowego, jak i dodatkowe – wynikające z prowadzenia działalności w szerszym zakresie, tj eksploatacji bocznic kolejowych.„.
Objęcie certyfikatem bezpieczeństwa bocznic kolejowych
Przypominamy, iż od 6 października 2015 r. weszło w życie Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 25 września 2015 r. w sprawie warunków oraz trybu wydawania, przedłużania, zmiany i cofania autoryzacji bezpieczeństwa, certyfikatów bezpieczeństwa i świadectw bezpieczeństwa, zgodnie z którym przewoźnicy kolejowi mogli objąć użytkowane bocznice kolejowe certyfikatem bezpieczeństwa. Rozporządzenie to zostało zastąpione Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury w sprawie autoryzacji bezpieczeństwa i świadectw bezpieczeństwa z dnia 15 lipca 2021 r.